Część II
TAJLANDIA – Perełki Bangkoku cd..

W czasie pierwszego rekonesansu po stolicy Tajlandii – Bangkoku sporo się działo… Świątynia Złotego Buddy odkryła przed nami swoją największą perełkę, mieszczącą się w jej centralnej kaplicy, czyli największy na świecie posąg Buddy wykonany ze szczerego złota.. Pięć i pół tony złota w jednej „sztabce” robi wrażenie… Z kolei największy w Tajlandii targ kwiatowy pełen tysięcy kolorowych, żywych kwiatów sprawił, że wizyta w owym miejscu była barwną ucztą dla oka i symfonią zapachów dla nosa…  Największy i najstarszy w Bangkoku świątynny kompleks Wat Pho oczarował pięknem kolorowych, buddyjskich budowli, tysięczną „armią” pozłacanych wizerunków Buddy oraz potężną, prawie 50-cio metrowej długości figurą Leżącego Buddy.. Rozpoczynamy dalszą część odkrywania tajemnic stolicy Tajlandii i jej kolejnych perełek.. Drugi spacer po historycznym centrum Bangkoku zawiedzie nas na obszar potężnego kompleksu budynków Wielkiego Pałacu Królewskiego - Phra Borom Maha Ratcha Wang, zaglądniemy tam także do słynnej Wat Phra Kaew czyli Świątyni Szmaragdowego Buddy, mieszczącej w swych wnętrzach najświętszy wizerunek Buddy wykonany z jadeitu zwany Szmaragdowym Buddą..

Poniżej mapka poglądowa miejsc, które będą kolejnymi punktami naszej wędrówki po Bangkoku..

Wyruszamy ponownie na zatłoczone ulice tajlandzkiej metropolii.. Zanim nasz autokar podjedzie pod pierwszy obiekt umieszczony w programie zwiedzania, czyli rozległy kompleks budynków Wielkiego Pałacu Królewskiego Phra Borom Maha Ratcha Wang, kilka słów wprowadzenia..

 <><><><><><><><><>

Phra Borom Maha Ratcha Wang – Wielki Pałac Królewski

Wielki Pałac Królewski (Phra Borom Maha Ratcha Wang) w Bangkoku to bez wątpienia świadectwo potęgi dawnych tajskich monarchów. Jest to olbrzymi kompleks budynków zajmujący obszar 218 tys. m², położony w zakolu rzeki Menam, w samym sercu Rattanakosin – Starego Miasta Królewskiego. Na terenie zespołu pałacowego wyróżnić można dwie zasadnicze części: świecką – w której znajdują się liczne pomieszczenia mieszkalne króla i jego rodziny, a także sale recepcyjne, w których przyjmował dygnitarzy i udzielał publicznych wystąpień oraz religijną – na którą składa się kompleks świątynny Wat Phra Kaeo (z perspektywy głównego wejścia – znajdujący się na prawo od budynków królewskich). Budowę kompleksu pałacowego i świątynnego rozpoczęto w dniu 6maja 1782 roku, na polecenie Króla Rama I – pierwszego monarchy i założyciela Dynastii Chakri. Po upadku poprzedniej stolicy Syjamu – Ajuthaji, Rama I nadając Bangkokowi w 1782 roku miano nowej stolicy, postanowił tutaj wznieść królewski kompleks godny potężnego władcy.. W czasie panowania kolejnych monarchów struktury pałacowo-świątynne zostały rozbudowane. Powstało wiele nowych budowli na terenie kompleksu, szczególnie w okresie panowania króla Rama V.

Wielki Pałac był oficjalną rezydencją królów Syjamu (Tajlandia) w latach 1782-1946, a król Ananda Mahidol (Rama VIII) był ostatnim monarchą, który go zamieszkiwał. Do 1925 roku każdy kolejny władca wraz z rodziną mieszkał w pałacowych pomieszczeniach. Ulokowane były tutaj także: Trybunał sądowniczy i Rząd królewski.. Po 1925 roku rozpoczęło się stopniowe przechodzenie rodzin królewskich do innych rezydencji w Bangkoku, które zmieniły status Grand Palace jako podstawowego miejsca zamieszkiwania monarchy i jego dworu. Wzrost i centralizacja państwa Syjam powodowały, że rozrastały się struktury poszczególnych ministerstw i ostatecznie po zniesieniu monarchii absolutnej w 1932 roku, wszystkie agencje rządowe zupełnie wyprowadziły się z Wielkiego Pałacu do własnych pomieszczeń. Mimo to Wielki Pałac nadal pozostał oficjalnym i uroczystym miejscem zamieszkania, a także scenografią do wyszukanych ceremonii królewskich.. Dzisiaj, w odróżnieniu od niedalekiej przeszłości, budynek pałacu nie pełni już funkcji królewskiej rezydencji, jednak każdego roku odbywają się tu ważne ceremonie królewskie i uroczystości państwowe. Obecny król Tajlandii Bhumibol (Rama IX), o którym pisałem szczegółowo w cz.1, mieszka w Pałacu Chitralada mieszczącym się w głównej dzielnicy Bangkoku, niedaleko Wielkiego Pałacu Królewskiego. Pałac jest teraz także jedną z najbardziej popularnych atrakcji turystycznych w Tajlandii. W ciągu roku przynosi niezłe dochody z samych biletów wstępu, które do pałacowego kompleksu kosztują ok. 10 $ od osoby..

(makieta kompleksu Wielki Pałac Królewski - Phra Borom Maha Ratcha Wang)

Kształt zespołu pałacowego opiera się w przybliżeniu na polu prostokąta o łącznej powierzchni 218 400 metrów kwadratowych (21,8 ha), otoczonego z czterech stron wysokim, białym murem. Jego struktura nie jest jednolita.. Na kompleks Wielkiego Pałacu składa się ponad 100 budynków, hal i pawilonów wraz z zalegającymi wokół zielonymi trawnikami, ogrodami i dziedzińcami. Jego styl eklektycznej asymetrii polegający na łączeniu w jednej budowli w sposób swobodny, często niezgodnych ze sobą, elementów wybranych z różnych stylów architektonicznych, został spowodowany wprowadzaniem dodatków oraz systematyczną rozbudową kompleksu, podejmowaną przez kolejnych władców panujących na przestrzeni ponad 200 lat historii. Obszar Wielkiego Pałacu podzielony jest na kilka kwartałów:

* Wat Phra Kaew; kompleks budowli religijnych różnych stylów i epok z główną świątynią Szmaragdowego Buddy..

* Sektor zewnętrzny z wieloma pałacowymi budynkami użyteczności publicznej; m.in. biura ministerialne, pomieszczenia Gwardii Królewskiej, Skarbiec Królewski..

* Sektor środkowy (centralny) z budynkami grupy Phra Maha Monthien (Wielka rezydencja Królewska), gdzie znajdowały się pomieszczenia mieszkalno-sypialne władców, sala tronowa, sale obrzędowe, koronacyjne, grupy Phra Maha Prasat Thinang Chakri z pomieszczeniami nowej sali tronowej, sali bankietowej, recepcji, Rady Królewskiej i grupy Phra Maha Prasat z najstarszymi budynkami kompleksu królewskiego m.in. grupą sal tronowych, salą tronową publiczną, pałacem mieszkalnym otoczonym dwoma ogrodami, salą spotkań członków rodziny królewskiej, salą obrad króla z jego ministrami, pawilonami używanymi przez króla i jego dwór.

* Sektor wewnętrzny Kang Nai obejmujący obszar budynków otoczonych ogrodami, zarezerwowany wyłącznie do użytku przez króla, jego harem, matkę i żony oraz Garden Siwalai czyli ogród rekreacyjny.

Wielki Pałac jest obecnie częściowo otwarty dla zwiedzających.. W czasie mojej wędrówki postaram się nieco pomyszkować i zobaczyć najważniejsze obiekty pałacowego kompleksu..

Poniżej szkic schematyczny poszczególnych sektorów kompleksu Grand Palace (Wielki Pałac)

Około godziny 11-tej podjeżdżamy pod mury pałacowego kompleksu.. Pogoda typowo zwrotnikowa, poranek „ciężki”, parny. Na moim podręcznym, elektronicznym termometrze temperatura otoczenia 

sięga 36 °C.. Niebo jak na razie zasnute delikatną powałą białych chmur, z nieśmiało przebijającym się tu i ówdzie błękitem.. Kiedy za 2-3 godziny kolor niebieski wypełni nieboskłon w przeważającej części, wokół zapanuje nieznośny upał, potęgowany dużą wilgotnością powietrza… Dzisiejsza wędrówka po zabytkach Bangkoku zapewne „wybierze nam młode” i da się odczuć wieczorem po całodziennej eskapadzie.. Na razie żwawo ruszamy na oglądanie kolejnych „perełek” stolicy Tajlandii.. Kompleks pałacowy jest otoczony przez 4 metrowej wysokości biały mur, którego długość szacuje się na 1 900 m.. W murze tym znajduje się dwanaście bram (Pratu), trzy wzdłuż każdej z czterech ścian. Te masywne bramy zbudowane z cegły i pokryte białą zaprawą, zwieńczone są wysoką, bogato rzeźbioną, stożkową iglicą stylu Prang. Wszystkie bramy są w kolorze białym, z wielkimi czerwonymi drzwiami. Każda z nich ma swoją nazwę..

Przez główną bramę Visetchaisri, znajdującą się w północnej ścianie murów, wkraczamy na tereny pałacowego kompleksu.. Na szerokiej, brukowanej alei wiodącej przez sektory zewnętrzne w kierunku centralnego, środkowego sektora, spora ilość zagranicznych turystów, a także wycieczkowe grupki tubylców..

Po lewej stronie alei, za rozległym placem porośniętym zielonym, równiutko przyciętym trawnikiem, ukazują się 3 charakterystyczne, szpiczaste Chedi oraz kilka ozdobnych dachów budynków, należących do kompleksu Wat Phra Kaew - Świątyni Szmaragdowego Buddy.. Ta piękna królewska kaplica oraz przyległe do niej świątynne budynki, będą pierwszym celem naszej wędrówki po pałacowym kompleksie..

Kolejna brama o nazwie Phimanchaisri otwiera nam przejście w obszar sektora centralnego. Skręcając zaraz za nią w lewo i wędrując wzdłuż królewskich budynków użyteczności publicznej, zmierzamy do świątynnego kompleksu Wat Phra Kaew zwanego potocznie Świątynią Szmaragdowego Buddy..

Wat Phra Kaew - Świątynia Szmaragdowego Buddy

Aby nie deptać świątynnych bruków z pustką w głowie i brakiem jakiejkolwiek wiedzy o tym niezwykłym miejscu, muszę teraz skrobnąć kilka zdań wprowadzenia o Świątyni Szmaragdowego Buddy, a resztę ciekawych faktów opowiem w trakcie zwiedzania.. Kompleks Wat Phra Kaew zwany Świątynią Szmaragdowego Buddy  jest uważany za najbardziej święte miejsce pośród wszystkich buddyjskich świątyń w Tajlandii. Jak można doczytać się w tajskim przewodniku, jest to "potężny symbol religijno-politycznej więzi władzy z tajskim społeczeństwem". Wat Phra Kaew leży w północno-wschodniej części rozległego kompleksu Grand Palace (Wielkiego Pałacu) i jest jego wyodrębnionym sektorem.. Wat Phra Kaew obejmuje kilkadziesiąt mniejszych i większych budowli rozmieszczonych na powierzchni ok. 16 800 metrów kwadratowych (1,6 ha).. Są one odzwierciedleniem 200 lat historii i doświadczeń królewskiej architektury, mocno powiązanej z architektonicznym stylem Rattanakosin. Cały świątynny kompleks Wat Phra Kaew, otoczony jest ścianami białego muru o długości około 570 metrów... Poza budowlami świątynnymi na terenie Wat Phra Kaew istnieje dwanaście tzw. Salas. Są to otwarte pawilony wykorzystywane jako miejsca spotkań, a także mające na celu ochronę ludzi przed słońcem i deszczem. Większość z nich otwarta jest na wszystkie cztery strony... Zostały zbudowane wokół świątyni przez króla Rama I. Obecnie mieszczą się w nich ciekawe eksponaty z takich regionów jak Kambodża czy Java. W odróżnieniu od innych buddyjskich świątyń, w Wat Phra Kaew nie zamieszkują mnisi. Dla buddystów ta otoczona podwójnym murem świątynia jest pewnego rodzaju symbolem, a także ważnym miejscem pielgrzymek i duchowego wyciszenia.

Centralnymi obiektami kompleksu Wat Phra Kaew są: Kaplica Główna Szmaragdowego Buddy oraz widoczne z daleka trzy przepiękne, monumentalne wieże. Każda z nich wieńczy odrębną budowlę-pagodę. Trzy pagody zbudowane w trzech odmiennych stylach architektonicznych, ukazują zmieniające się na przestrzeni czasu ośrodki buddyjskich wpływów.. Lśniąca jasnym blaskiem Złota Wieża Chedi zwana Phra Si Ratana Chedi, zbudowana w XIX wieku w stylu cejlońskim, skrywa w swych wnętrzach prochy Buddy. Uważana jest za najbardziej święte miejsce w całym królewskim kompleksie. Wznosząca się obok smukła iglica w tajskim stylu wieńczy budynek biblioteki Phra Mondop, przechowujący święte, buddyjskie manuskrypty. Trzecia z wież góruje ponad królewskim Panteonem - Prasat Phra Thep Bidon, zbudowanym w stylu khmerskim.. Od tych właśnie trzech głównych budowli Wat Phra Kaew zaczniemy naszą wędrówkę po świątynnym kompleksie..

Cała nasza grupka zdyscyplinowanie podąża za tajskim przewodnikiem, który lawirując wąskimi chodnikami wzdłuż świątynnych murów, prowadzi nas w centralne miejsce Wat Phra Kaew. Wokół sporo turystów i tajskich pielgrzymów.. Temperatura powietrza powoli osiąga 40 stopni C w cieniu, jednak na tym terenie nie można sobie ulżyć, wkładając letnie podkoszulki, t-shirty czy krótkie spodenki.. W Tajlandzkich świętych miejscach czy świątyniach obsługa dość uważnie spogląda na strój turystów, którego rodzaj i długość są ściśle przestrzegane. Mężczyźni muszą nosić długie spodnie i koszule z rękawami zakrywającymi ramiona. Podobnie kobiety powinny nosić długie spódnice oraz mieć zakryte dekolty i ramiona. Wszyscy, którzy przyjeżdżają ubrani inaczej, mogą wypożyczyć przy wejściach do świątyni odpowiednie elementy odzieży w formie sarongu. Przed wejściem do środka świątynnych obiektów Wat Phra Kaew, podobnie jak we wszystkich innych świątyniach w Tajlandii, obowiązkiem jest ściągnięcie butów z nóg, jako znak szacunku dla Buddy.

Dochodzimy do centralnego dziedzińca świątyni Wat Phra Kaew, na którym zbudowano wspomniane już, najważniejsze obiekty kompleksu. Po lewej stronie wznosi się Złota Chedi zwana Phra Si Ratana Chedi, pośrodku budynek biblioteki Phra Mondop, zaś po prawej Królewski Panteon - Prasat Phra Thep Bidon.. Budowle są niesamowite, całe pozłacane, misternie zdobione kolorową mozaiką.. Nasza grupka zatrzymuje się i skupia wokół tajskiego przewodnika, który dość dziwną, niezbyt czystą angielszczyzną tłumaczy historię poszczególnych obiektów, natomiast moją uwagę przykuwają przede wszystkim niezwykłe formy architektoniczne..

Phra Si Ratana Chedi – Złota Chedi

Zakładam szerokokątny obiektyw i podchodzę bliżej do lśniącej złotym blaskiem wysokiej, szpiczastej Chedi, przypominającej swym kształtem potężny dzwon.. Ta piękna, główna Chedi(stupa) zwana Phra Si Ratana Chedi wzniesiona została przez króla Rama IV w 1855 roku i jak wspomniałem, uważana jest za najświętsze miejsce na terenie królewskiego świątynnego kompleksu. Zbudowano ją na wzór jednej z trzech chedi, znajdujących się Kaplicy Królewskiej Wat Phra Si Sanphet w dawnej stolicy Ayutthaya.. Stożkowaty kształt budowli wznosi się w górę symetrycznymi, okrągłymi profilami. U podstawy „dzwonu” zabudowane są cztery portyki, zwieńczone na górze miniaturowymi stupami.. Ten typ budowli charakteryzujący się w ówczesnej architekturze okrągłą podstawą zwany jest stylem cejlońskim. Podobne stupy (Chedi) budowane na terenach Sri Lanki noszą nazwę dagoby..

Istnieje tutaj jeszcze jedna niezwykłość. Otóż w wydrążonym wnętrzu Phra Si Ratana Chedi znajduje się mniejsza chedi, zawierające relikwie Buddy.

Za czasów panowania króla Rama V chedi otrzymała złocistą szatę. Została obudowana złotą mozaiką importowaną z Włoch. Małe, złote, lustrzane płytki powodują większy blask tej pagody w stosunku do pozostałych chedi i budowli na terenie świątyni, które są "tylko" złocone.

Spoglądam wokół czy moja grupka się nie rozpierzchła. Widzę jak pilnie wsłuchują się w opowieści tajskiego przewodnika, więc mogę co nieco pobuszować wokół kolejnego obiektu.. Ze złotą Chedi sąsiaduje nie mniej piękna budowla, jednakże postawiona w całkowicie odmiennym stylu architektonicznym.. Nosi ona nazwę Phra Mondop i pełniła niegdyś rolę królewskiej tajskiej Biblioteki.. Wąskie przejście niespełna 3-metrowej szerokości rozdziela między sobą te dwie piękne budowle..

Phra Mondop - Biblioteka

Budynek biblioteki Phra Mondop, w którym przechowywane są święte pisma buddyjskie, wybudowany został za czasów króla Ramy I. W przeciwieństwie do poprzedniej budowli Złotej Chedi, widać tutaj doskonale wpływ tajskiego stylu architektonicznego na całości budowli.. Był to pierwszy obiekt postawiony na górnym tarasie kompleksu świątynnego. Budynek ten zastąpił pierwotną bibliotekę, zniszczoną przez pożar. Wcześniejsza, oryginalna Biblioteka Liturgiczna została postawiona na dużej platformie, specjalnie skonstruowanej w niecce królewskiego stawu wypełnionego wodą. Według ówczesnych zwyczajów i zasad architektonicznych miało to zapobiec uszkodzeniu w wyniku pożaru oraz chronić rękopisy przed termitami. Jak na ironię i na przekór wszystkim tym zabezpieczeniom, oryginalny drewniany budynek biblioteki został zniszczony w dniu inauguracji przez pożar, wywołany fajerwerkami. Jednak rękopisy i piękne szafki biblioteczne zdobione mozaiką z macicy perłowej, uratowano niemalże w cudowny sposób..

Nazwa Phra Mondop pochodzi od sanskryckiego słowa mondopa, co w języku tajskim oznacza budowlę kwadratową z filarami, kolumnami.. Budynek biblioteki Phra Mondop osadzono na marmurowym podeście 2-metrowej wysokości.. Kształt budowli oparty jest na zarysie kwadratu z głównym budynkiem biblioteki pośrodku, który otacza 20 wysokich, smukłych kolumn w tajskim stylu, zdobionych ceramiczną mozaiką i złotą sztukaterią.. Na tychże kolumnach wspiera się wspaniały, stożkowy, siedmiowarstwowy dach typu Multi-tier w formie tajskiej korony, zwieńczonym wysoką, strzelistą iglicą, bogato inkrustowaną ceramiczną mozaiką..

Na marmurowy podest prowadzą cztery biegi schodów z każdego boku budynku, kierujące do czterech wejść.. Balustrady klatek schodowych tworzą złote, mityczne, pięciogłowe węże Naga z wizerunkami ludzkich twarzy.. Węże Naga w tradycji buddyjskiej uważane są za szczodre i hojne, ale często niebezpieczne i złośliwe istoty będące wierzchowcami bogów.. Mitologia buddyjska powiada, że węże Naga są strażnikami term buddyjskich zwanych Ukrytymi Skarbami.. Wielcy buddyjscy mistrzowie jogi ukryli w VII wieku na terenie Tybetu, Buthanu i innych regionów sąsiadujących „skarby” zawierające przede wszystkim teksty buddyjskich nauk, relikwie, przedmioty rytualne, a w szczególności opisy i instrukcje tantr tzw. starożytnego przekazu jogi..

Każdego z wejść do budynku strzeże na szczycie schodów para posągów strażników-demonów.. Rzeźby te, będące dziełem artystów z okresu panowania króla Ramy I, postrzegane są jako najbardziej doskonałe w proporcjach ze wszystkich istniejących klasycznych rzeźb stylu tajskiej sztuki Rattanakosin. Drzwi wejściowe do wnętrza biblioteki elegancko rzeźbione, pokryte masą perłową, niestety zamknięte i niedostępne dla turystów, więc to co wewnątrz można sobie tylko wyobrazić.. A wnętrza biblioteki kryją piękne, inkrustowane regały-szafki, w których przechowywane są dzieła Tripitaki – zbiory świętych buddyjskich manuskryptów składające się z trzech części: 1-reguły zakonne, 2-dzieła naukowe, 3- teksty filozoficzne.. Na ścianach wiszą wizerunku władców dynastii Chakri, natomiast cała podłoga biblioteki wyłożona jest matami tkanymi z pasków czystego srebra..

Budowla Phra Mondop słynie z pięknych proporcji architektonicznych i dopracowania szczegółów zdobień. Zewnętrzne ściany Phra Mondop pokryte są zielonymi, lustrzanymi płytkami, inkrustowanymi złotymi medalionami z wizerunkami Buddy. Podstawę ścian przyozdobiono dwoma rzędami małych, pozłacanych aniołów-stróżów, różniących sie od siebie niewielkimi szczegółami..

Na rogach budynku znajdują się kopie kamiennych posągów Buddy z IX wieku, przekazane jako dar królowi Ramie V przez władcę Jawy..

Jeszcze tylko spojrzenie w górę i zaraz zmienię obiekt zainteresowań.. Dwunastokątne kolumny, bogato zdobione elementami ceramicznej mozaiki oraz pozłacanymi ornamentami..

Trzecią z budowli wznoszących się w centralnej części Wat Phra Kaew jest Królewski Panteon - Prasat Phra Thep Bidon.. Oddzielony od kolumnady biblioteki Phra Mondop wąskim, 2 metrowym przejściem, niemalże przylega do niej..

Frontowa ściana panteonu z wejściem głównym znajduje się od wschodniej strony. Poza tym Panteon Królewski jest otwarty tylko raz w roku, 6 kwietnia podczas Dnia Dynastii Chakri i dostępny jedynie dla buddystów. Jest maj, ja nie jestem buddystą, tak więc o wejściu do środka nie ma mowy.. Pomyszkuję zatem po terenie kompleksu odwiedzając inne ciekawe miejsca, a gdy przejdę na wschodnią stronę pod główne wejście panteonu, opowiem o nim kilka ciekawostek związanych z jego historią i architekturą.. Tymczasem rozglądam się za ludźmi z mojej grupy.. Po wysłuchaniu tajskiego przewodnika dostali wolny czas na zdjęcia i teraz wałęsają się pośród kolorowych budowli królewskiego kompleksu..

W rogu tarasu przy marmurowej balustradzie dostrzegam czerwoną koszulkę Jurka, który niezmordowanie kadruje kolejne ujęcia ciekawych obiektów.. 

Podchodzę w tamtym kierunku i już wiem, co przykuło jego uwagę.. Spoglądając z górnego tarasu Wat Phra Kaew na południową i zachodnią stronę, widać doskonale niższy taras, z biegnącą w dole spacerową alejką.. Na owym dolnym tarasie, wzdłuż murów granicznych świątyni Wat Phra Kaew oddzielających ją od reszty królewskiego kompleksu, zabudowano ciąg zadaszonych galerii, których wnętrza kryją niezwykle piękne murale (naścienne malowidła), przedstawiające całą wersję tajskiego eposu narodowego Ramakien.. Gdy zejdę na dolny taras pod zadaszenia galerii, opowiem dokładnie o tych malarskich arcydziełach..

Dodatkowej kolorystyki oraz niezwykłego klimatu przeniesionego wprost z buddyjskich mitów i opowieści dodają temu miejscu piękne, aczkolwiek dziwne i niejednokrotnie niezbyt zrozumiałe dla przeciętnego Europejczyka postacie mitycznych stworzeń, demonów, strażników świątynnych objawiających się pod postaciami pół-ludzi pół-ptaków czy pół-ludzi pół-zwierząt.. Figury te wykonano z metalu pokrytego złotą powłoką lub też wypalono w piecach jako ceramiczne posągi, inkrustowane przepiękną, kolorową mozaiką..

Te ogromne, ceramiczne postacie inkrustowane misterną, kolorową mozaiką zwane Yakshas, w hinduistycznej, buddyjskiej oraz indyjskiej mitologii reprezentują zazwyczaj życzliwe duchy przyrody, które strzegą ważnych miejsc, zwłaszcza naturalnych skarbów. W tajskiej świątyni są ważnym elementem sztuki i architektury. Powszechnie ustawiane jako strażnicy bram w buddyjskich świątyniach całego kraju co najmniej od 14 wieku. Rzeźby ceramiczne strażników Yakshas zostały wyprodukowane w Tajlandii, podczas panowania królestwa Sukhothai i królestwa Ayutthaya, między 14 i 16 wiekiem. Wypalano je w kilku kompleksach pieców, położonych w północnej Tajlandii. Wizerunkowo przedstawiane są głównie z charakterystyczną twarzą o dużych, okrągłych, wyłupiastych oczach i wystających kłach.. Yakshas i ich żeńskie odpowiedniki są powszechne w buddyjskiej literaturze Tajlandii. Jako ogry i olbrzymy są popularne również w tajskim folklorze. Będę się o tym mógł już niedługo przekonać, podczas wieczornej kolacji połączonej z pokazami tajskiego tańca klasycznego..

Kawałek dalej na marmurowym tarasie nieco inne posągi, nie mniej dziwaczne, mityczne istoty, pokryte złotą powłoką z misternie wykonanymi fragmentami ozdób.. Złoty strażnik świątyni pod postacią pół-człowieka pół-lwa…

Zbliża się południe, temperatura rośnie i choć słońce świeci niezbyt mocno za delikatnym woalem białych obłoczków, to sporo potu widać na skroniach i twarzach wędrujących tutaj turystów.. Wymieniamy z Jurkiem kilka zdań i postanawiamy przejść na przeciwległą, północną stronę górnego tarasu.

Obchodzimy wokół Złotej Chedi i budynku biblioteki na północną część tarasu.. Tutaj na dość rozległym obszarze marmurowego podestu o powierzchni około 180 m², zbudowano piękną makietę najsłynniejszej świątyni Indochin czyli Angkor Wat..

Król Rama IV nakazał zbudować model Angkor Wat, najświętszej Kambodżańskiej świątyni, gdy Kambodża była jeszcze pod protektoratem Tajlandii. Budowę modelu ukończono za panowania króla Ramy V. Wykonana jest z piaskowca jak oryginalna świątynia, jednak nie jest we właściwej skali. Model jest pamiątką ukazującą panowanie Syjamu przez setki lat nad Angkor Wat i Królestwem Kambodży, aż do czasu kolonizacji Królestwa Kambodży przez Francję. Model został umieszczony w świątyni na rozkaz Ramy IV, który pragnął, aby jego poddani wiedzieli jak wygląda oryginalna świątynia w Kambodży..

Z górnego tarasu po dokładnym „wypstrykaniu” wszelkich istotnych rzeczy schodzę powoli w rejon tarasu dolnego, gdzie jest jeszcze sporo ciekawych obiektów.. Po drodze mijam kolejnego, złotego „cudaka”.. Niezwykła, pozłacana, misternie inkrustowana ceramicznymi elementami kolorowej mozaiki figura mitycznego strażnika świątyni, przedstawiająca pół-demona pół-ptaka..

Phra Wihan Yot - Kaplica z iglicą

Dziesięć szerokich, marmurowych stopni sprowadza mnie na dolny taras świątyni od północnej strony.... W tej części kompleksu mój wzrok przyciąga biała bryła pięknej buddyjskiej kaplicy Phra Wihan Yot (Kaplica z iglicą) z barwnymi elementami ceramicznej dekoracji, przykryta dwustopniowym dachem zwieńczonym pośrodku smukłą iglicą, przypominającą kształtem tradycyjną, wielowarstwową tajską koronę. Budynek został wzniesiony przez króla Rama III. Za czasów panowania tego władcy nastąpił olbrzymi boom handlowy z Chinami, czego widocznym dowodem było wykorzystywanie przywożonej z Chin kolorowej ceramiki do wielu dekoracji architektonicznych.. Panele drzwi wejściowych inkrustowane masą perłową wykonano na początku 18 wieku i są one dowodem kunsztu rzemieślników z Ayutthaya. Pierwotnie należały do świątyni w prowincji Ang Thong. 

Wejścia do kaplicy Phra Wihan strzeże para mitycznych strażników, nieco innych niż poprzednie demony.. Figura przedstawiająca orła o ludzkim ciele to Garuda, bóstwo w hinduizmie i buddyzmie tybetańskim będące odmianą mitycznego Feniksa.. Garuda przedstawiany jest jako złoty lub czerwony orzeł o ciele człowieka.. Symbolizuje buddyjskie nauki tajemne Wed. Ten mityczny ptak widnieje w godłach Tajlandii i Indonezji.. Tutaj zapewne też świeciłby jasnym blaskiem, jednak figury wykonano z brązu, dlatego z biegiem czasu pokryły się zielonym nalotem patyny.. Wewnątrz kaplicy, do której niestety nie ma wstępu, na centralnym piedestale ustawiono figurę stojącego Buddy Phra Nak wykonaną ze stopu złota, miedzi i srebra. Została ona uratowana z dawnej stolicy Ayutthaya, po zrujnowaniu jej przez wojska birmańskie.

Phra Rabiang Ramakien – Galeria Ramakien

Po przejściu kilkudziesięciu metrów brukowanym dziedzińcem, docieram do zadaszonych podcieni galerii Phra Rabiang Ramakien.. Kompleks świątynny Wat Phra Kaew otoczony jest z czterech stron krużgankami galerii, która została zbudowana przez króla Ramę I w 18-tym wieku i słynie z naściennych obrazów (murali) przedstawiających sceny eposu tajskiego Ramakien (tajska wersja hinduskiej Ramajany). Całość malowidła składa się ze 178 części. Na czterech bokach każdego filara wspierającego dach galerii osadzono marmurowe płytki w złotych ramkach, na których wypisano 4984 wersy opisujące dane sceny..

Oryginalne malowidła wykonano zaraz po zbudowaniu galerii czyli w 18-tym wieku. Z powodu wilgoci i niezbyt trwałej techniki ich wykonania, z czasem nastąpiło gwałtowne pogorszenie stanu malowideł.. W ciągu dwóch wieków istnienia przeprowadzano częste uzupełnienia oraz poprawki i do końca nie wiadomo, czy murale były tylko retuszowane, czy też całkowicie przemalowane. Przypuszcza się, że 1932 roku obrazy były bielone i malowane na nowo.. Najnowsza renowacja naściennych murali rozpoczęła się w 1965 roku i trwała siedem lat. Przy tej odnowie zastosowano nowoczesną technologię konserwatorską, w celu zapobieżenia w przyszłości działania wilgoci, a co za tym idzie, łuszczenia się i niszczenia murali.

O czym są owe piękne malarskie freski?.. Otóż tajski epos Ramakien (Chwała Ramy) to opowieść o odrodzeniu się Boga Najwyższego Narayany po reinkarnacji w ciele Pana Ramy - królewskiego syna króla Tosarot i wojnie oraz zwycięstwach Pana Ramy nad demonami. Dwie główne postacie: Król Rama wzór cnót, idealny pozytywny bohater oraz Tosakan – złoczyńca, król demonów.. Klasyczna alegoria triumfu dobra nad złem.. Opowieść ta odzwierciedla przekonanie w tajskiej mentalności, że królowie dynastii Chakri (Rama I, II, III, ...IX) są wcieleniem Boga Narayany. Wszyscy władcy dynastii Chakri przyjęli przydomek Rama..

(Sceny bitwy z demonami)

Hanuman król małp, oddany sługa Ramy, jeden z bohaterów Ramakien, brał udział w wojnie z demonem Tosakan wywołanej uprowadzeniem na Sri Lankę żony Ramy - Sity. Jego wizerunek widniał na fladze wetkniętej w rydwan Kryszny i Ardźuny gwarantując zwycięstwo..

W cieniu krużganków pozostaliśmy tylko we dwójkę z Jurkiem, fotografując kolejne malowidła. Reszta znajomych już dawno powędrowała dalej, czas więc i na nas. Ruszamy w dalsze części świątynnego kompleksu Wat Phra Kaew, zmierzając w kierunku wschodnim, na duży dziedziniec przed budynkiem Królewskiego Panteonu - Prasat Phra Thep Bidon. Tutaj przed głównym wejściem do panteonu, na marmurowych tarasach znajdują się 2 piękne złote chedi, a nieopodal 8 prangów z wieżami i elementami sakralnej architektury w stylu khmerskim.

Zanim podejdę pod główne wejście do Królewskiego Panteonu i opowiem o nim kilka ciekawych faktów, muszę zatrzymać się przy owych złotych Chedi i poświęcić im parę chwil.. Dwie złote Chedi - Phra Chedi Thong zostały zbudowane na rozkaz króla Ramy I, ku pamięci jego rodziców: dla ojca (południowa chedi) i dla matki (północna chedi). Chedi mają kwadratową, piramidalno-schodkową podstawę z pięciokątnymi narożami, zwieńczoną wysoką, smukłą iglicą. Wykonane są z cegły, pokryte folią miedzianą i złoceniami. Taki styl architektoniczny był bardzo popularny za czasów panowania pierwszych trzech władców dynastii Chakri. Chedi pierwotnie ustawiono obok Królewskiego Panteonu, bliżej budynku. Później król Rama VI przeniósł je w miejsce obecnej lokalizacji.

Podchodzę bliżej i przyglądam się dokładnie dolnej części podstawy Chedi. Ponad metrowej wysokości figury 4 małp i 16 demonów pokryte kolorową, ceramiczną mozaiką, w symboliczny sposób podtrzymują od dołu całą konstrukcję.. Charakterystyczne cechy, kolory oraz ubiór figurek wskazują na motywy pochodzące z eposu tajskiego Ramakien. Fakt, że wszystkie one noszą korony, sugeruje szlacheckie pochodzenie małp i demonów..

Nieopodal złotych Chedi przy wejściowych schodach na górny taras, kolejne złote figury mitycznych postaci.. Są tutaj zarówno złote posągi skrzydlatych demonów, jak i postacie pięknych kobiet, z tym „drobnym” szczegółem, że od połowy w dół nie mają zgrabnych długich nóg, lecz coś w rodzaju kurzych łapek, a zamiast ponętnych pośladków kurze „kuperki” ozdobione pierzastym ogonem..

Owe kurko-panienki zwą się w tajskiej literaturze Kinnari.. W mitologii buddyjskiej i hinduskiej Kinnara jest rodzajem wzorcowego, niebiańskiego kochanka, pół-człowiekiem pół-ptakiem.. Kinnara wywodzi się z Indii, jednak w literaturze tajskiej został zmodyfikowany, aby dopasować się do tajskiego sposobu myślenia. Tajska Kinnari przedstawiana jest jako młoda kobieta, której dolna część ciała jest podobna do ptaka, aby umożliwiać jej latanie między mistycznym i ludzkim światem.. Figury są niezwykle misternie wykonane, a ich ozdoby, biżuteria i nieco skąpy ubiór to rzemieślniczy majstersztyk..

I jeszcze parę słów o wspomnianych już wcześniej 8 charakterystycznych, wysokich prangach, będących typowym przykładem khmerskiej architektury… Bogato rzeźbione wieże-prangi widoczne są już z daleka i swym niezwykłym, majestatycznym wyglądem przyciągają wzrok każdego turysty… Znajdują się one przy wschodniej części murów otaczających świątynny kompleks Wat Phra Kaew.. 8 prangów ustawiono w jednym rzędzie, w regularnych odstępach.. Zostały one wzniesione za panowania króla Ramy I. Początkowo prangi były złocone, jednak za czasów Ramy IV pokryto je kolorową, porcelanową mozaiką, ułożoną w skomplikowane wzory dekoracyjne..

 Każdy prang jest w innym kolorze i nosi inną nazwę, określającą odniesienie  do Trzech Klejnotów (Buddy, jego nauczania i jego uczniów) oraz osób i pojęć związanych z buddyjską wiarą.. Ich symbolika odnosząca się do poszczególnych aspektów buddyzmu przedstawia się tak: Biały prang symbolizuje Buddę, niebieski – Dharma (Prawo), różowy – Sangha (mnichów buddyjskich), zielony – Bikshuni (mniszki buddyjskie), purpurowy – Pacchekaboddhi (Buddów, którzy osiągnęli oświecenie, lecz nie nauczali), jasnobłękitny – Chakravatri (poprzednich monarchów królestwa), czerwono-brązowy – Bodhisattva (Buddę w poprzednich wcieleniach) i żółty – Maitreya (przyszłych Buddów)…. Ojjj, skomplikowane troszkę te buddyjskie nauki, jak tak dalej pójdzie to się na Buddyzm przestawię....

Mam kwadrans czasu, żeby rozglądnąć się we wschodniej części świątynnego sektora i chwilkę odsapnąć.. Większość budowli i stojących tutaj figur już przedstawiłem, pozostał do omówienia Królewski Panteon, który co prawda jest niedostępny dla turystów, a dla buddystów udostępniony tylko raz w roku – 6 kwietnia, jednak warto chwilę się mu przyglądnąć i napisać parę zdań.. Usiądę zatem na szerokich, marmurowych schodach prowadzących do głównego wejścia i opowiem o nim co nieco..

 

Prasat Phra Thep Bidon (Królewski Panteon)

Budowę Królewskiego Panteonu - Prasat Phra Thep Bidon widocznego za moimi plecami, rozpoczęto w 1855 roku, w pierwszych latach panowania króla Ramy IV. Początkowo król Rama IV chciał przeznaczyć tę budowlę na sanktuarium Szmaragdowego Buddy i umieścić w nim drogocenny posążek. Jednak budowa została ukończona dopiero po jego śmierci, a następca król Rama V nie przeniósł figury Szmaragdowego Buddy do nowego budynku ponieważ uznał, że jest on za mały, aby pomieścić duże tłumy wiernych przybywające na uroczystości królewskie.. Zamiast posążka w budynku umieszczono małą, pozłacaną stupę należącą do króla Ramy IV.. W 1903 roku pozłacana stupa wraz z częścią budowli została zniszczona przez pożar. Po naprawie budynku ówcześnie panujący król Rama VI postanowił nadać mu rangę Królewskiego Panteonu dynastii Chakri, wprowadzając nazwę Prasat Phra Thep Bidon czyli Sanktuarium Niebieskich Przodków.. Początkowo w odbudowanym panteonie zainstalowano naturalnej wielkości posągi pięciu poprzednich królów, od króla Ramy I do króla Rama V. W dalszych latach, po śmierci kolejnych władców, zostały tutaj umieszczone posągi króla Rama VI, VII i VIII.. Jak już wcześniej wspomniałem, Królewski Panteon otwierany jest publicznie tylko raz w roku 6 kwietnia, w rocznicę powstania w Dynastii Chakri, aby oddać hołd ich ostatnim władcom.

Prasat Phra Thep Bidon (Królewski Panteon) został zbudowany na planie krzyża z czterema portykami i iglicą o kształcie „prang”, będącą elementem sakralnej architektury khmerskiej, w postaci bogato rzeźbionej, wysokiej wieży nad świątynią.. Wierzchołek iglicy inkrustowano kolorowymi płytkami glazury. Ozdobny dach pokryty polerowaną czerwoną i zieloną ceramiczną dachówką, wspiera się na kilkudziesięciu zdobionych kolumnach, otaczających wokół bryłę całego budynku.. Z przodu niezwykle ozdobnego portyku znajduje się otwarty, marmurowy, dwupoziomowy taras, ten na którym teraz siedzę...

Główny portyk panteonu jest w pozłacany i ozdobiony szklaną glazurą. Królewski Panteon słynie ze złoconych ornamentów, pięknych ozdobnych wzorów na zewnętrznych panelach drzwi i okien. Do projektu złotych sztukaterii bocznych wnęk okiennych i obrzeży drzwi użyto ozdobnych motywów, opartych ma symbolach królewskich każdego z pierwszych pięciu władców dynastii Chakri. Do środka niestety nie można zaglądnąć, więc przynajmniej opiszę co się tam znajduje. Poza posągami władców dynastii Chakri, wewnątrz Królewskiego Panteonu stoi szafa-regał na buddyjskie teksty kanoniczne, pięknie inkrustowana masą perłową... Szafa ta jest jednym z najwspanialszych przykładów dawnego rzemiosła Rattanakosin i arcydziełem intarsji, której twórcą był dworzanin króla Rama I.

Na górnym tarasie, przed wejściem do budynku, napotykam kolejne złote posągi mitycznych stworzeń z lasu Himavamsa zwane Kinnari: tym razem pod postacią pół-kobiety pół-singha (mitycznego lwa).. Posągi odlano z metalu i pokryto cienką warstwą złota.. Podobnie jak poprzednie rzeźby Kinnari, są one przepięknie, misternie zdobione..

Mija umówiony kwadrans wolnego czasu na rozglądnięcie się po tej części kompleksu.. Widzę, jak wokół naszego tajskiego przewodnika schodzi się powoli cała grupka. Ruszamy dalej.. Przez brukowane, świątynne dziedzińce wędrujemy w kierunku kolejnej budowli, będącej głównym obiektem kompleksu Wat Phra Kaew, od której przybrał on nazwę Świątyni Szmaragdowego Buddy..

Dochodzi godzina 13-ta.. Wokół temperatura przekroczyła już dawno 

40 °C i jest jak w saunie.. Na placykach i dróżka wokół poszczególnych budowli robi się coraz „luźniej”.. Większość turystów i pielgrzymów przeczekuje upalne, południowe godziny w podcieniach budynków i pod zadaszeniami tzw. Salas… Wokół budynku Świątyni Szmaragdowego Buddy istnieje dwanaście Salas. Są to niewielkie, otwarte pawilony, wykorzystywane jako miejsce spotkań, a także mające na celu chronić ludzi przed słońcem i deszczem. Większość z nich otwarta jest na wszystkie cztery strony... Zostały zbudowane wokół świątyni przez króla Rama I. Obecnie w niektórych z nich mieszczą się ciekawe eksponaty z takich regionów jak Kambodża czy Java. Według tajskiej tradycji osoba, która buduje Salas w świątyni lub w miejscu publicznym zyskuje zasługi religijne. Salas znajdujące się wewnątrz świątyni nazywa Salawat.

Przemykam w cieniu zadaszeń i krużganków podążając za naszym przewodnikiem, dość sprawnie lawirującym wąskimi przejściami pośród licznych balustrad, schodów, schodków i świątynnych ogródków, wokół których unosi się mdły zapach palonych kadzidełek.. Jedno z takich „wonnych” stanowisk znajduje się tuż przed wejściem do Świątyni Szmaragdowego Buddy.. We wnętrzu kaplicy nie można palić kadzidełek. W miejscu tym Buddyści modlą się przed statuetkami Buddy, zapalają kadzidełka i kupują płatki złota, którymi z namaszczeniem obklejają posążki z brązu. Złote płatki można tutaj nabyć za niewielką opłatą.. Wierni przynoszą także dary ofiarne pod postacią owoców i kwiatów lotosu.. 

Stoją tutaj kamienne posągi chińskich ptaków, niewielki posąg Cha Mae Guan – chińskiej bogini miłosierdzia, oraz posągi wołów z brązu, używane podczas ceremonii zasiewów.. Od młodej Tajki kupuję za kilka batów złote płatki i kadzidełko. Mrucząc pod nosem swoje modlitewne życzenia, zaczynam wczuwać się w świątynny klimat.. Nagle czuję krople wody na głowie i plecach.. Deszcz??.. Odwracam się i spoglądam za siebie.. Widzę jak nasz tajski przewodnik z namaszczeniem moczy kwiat lotosu w świętej wodzie i kropi niczym kropidłem po całej grupie na znak szczęścia i życiowej pomyślności..

Phra Ubosot– Kaplica Szmaragdowego Buddy

Po paru chwilach docieramy w południowe rejony kompleksu świątynnego Wat Phra Kaew, przed piękną świątynną, królewską kaplicę Bot (ubosot), w której przechowywany jest posążek Szmaragdowego Buddy... W odróżnieniu od innych buddyjskich świątyń, nie mieszkają tutaj mnisi. Dla buddystów świątynny kompleks Wat Phra Kaew jest pewnego rodzaju symbolem, a także ważnym miejscem pielgrzymek i duchowego wyciszenia, natomiast kaplica Bot (Ubosot) czyli sala ordynacyjna, przed którą się teraz znalazłem, jest najważniejszym miejscem modlitewnym, stanowiącym swoiste serce całego kompleksu świątynnego. Budynek głównej kaplicy stoi na marmurowym podwyższeniu, otoczony dookoła zadaszonymi podcieniami, wzdłuż których wznosi się 40 wysokich kolumn zdobionych złotem i kolorową ceramiczną mozaiką.. Na owych kolumnach wspiera się skomplikowana konstrukcja trójwarstwowego dachu. W architekturze rodzaj takiej konstrukcji zwany jest mandapa -  czyli pawilon świątynny otoczony filarami..

Przed głównym wejściem oraz na bocznych, marmurowych tarasach rosną piękne okazy zielonych, wachlarzowatych palm, dodające temu miejscu odrobinę naturalnej świeżości..

Czas zaglądnąć do wnętrza kaplicy i spojrzeć na tego małego, zielonego ludzika - Szmaragdowego Buddę, który jest najbardziej czczonym wizerunek Buddy w Tajlandii. Zanim znajdziemy się w środku świątyni – trzy ważne sprawy. Oczywiście wchodzimy bez butów, które pozostają przed wejściem, w środku bezwzględny zakaz fotografowania (jedynie z „biodra” i bez flesza), wewnątrz zachowujemy ciszę i skupienie w czasie zwiedzania czy modlitwy przed obrazem Buddy, podczas modlitwy w postawie siedzącej powinniśmy unikać rozkładania szeroko nóg w kierunku bóstwa; stopy powinny być podwinięte do tyłu. To tyle z poradnictwa rodowitego Taja..

Wchodząc za marmurową balustradę i rząd wysokich kolumn w podcienia krużganków, maszeruję wzdłuż ozdobnych murów zewnętrznych kaplicy Ubosot. Konstrukcja kaplicy powstała w latach 1782-83, jednak ściany zewnętrzne oraz listwy sztukatorskie zostały kilkakrotnie odnawiane, złocone i zdobione szklaną mozaiką przez ręce znakomitych artystów i rzemieślników z całego kraju. Przy podstawie ścian znajduje się 112 pozłacanych posążków Garudy, bóstwa przedstawianego jako złoty orzeł o ciele człowieka, przytrzymującego dłonią i nogą swego największego wroga, mitycznego węża Naga. Zostały one wykonane podczas panowania króla Ramy III. Ponad ornamentem figurek Garudy ciągnie się rząd kilkudziesięciu ozdobnych okien ze złoconymi, ornamentowymi wnękami okiennymi, zwieńczonymi złotymi tajskimi koronami..

Do wnętrza kaplicy z marmurowych krużganków prowadzą 3 wejścia od zachodniego frontonu. Środkowe wejście na frontonie jest zawsze zablokowane i nikt poza królem i królową nie może przez nie wkroczyć do świątyni.. Każde z odrzwi jest bogato zdobione złotymi freskami, płaskorzeźbami i zwieńczone u góry ornamentem tajskiej korony, podobnie jak wnęki okienne. Panele drzwiowe pokryte są masą perłową i pochodzą z okresu panowania Ramy I..

Przez środkowe drzwi wejść może tylko król, ale pokazać się w nich może także Jędruś....

Przed każdym wejściem z dwóch stron marmurowych schodków stoją posągi z brązu przedstawiające lwy.. Są to figury wykonane w stylu Khmerskim, prawdopodobnie z początku 13 wieku.. W hinduizmie postać lwa przypisywano bogini Durdze, bóstwu zwycięstwa nad demonami..

Po kilku marmurowych schodkach wkraczam przez boczne wejście do chłodnego wnętrza kaplicy. Wielka sala ordynacyjna rozświetlona kilkoma lampami wiszącymi pod stropem, od pierwszego momentu zaskakuje ogromnym bogactwem fresków, naściennych malowideł emanujących pastelowymi kolorami i blaskiem złota głównego ołtarza... Wnętrza kaplicy kryją w sobie wiele pięknych przykładów architektury i zdobnictwa, opiewających historie tajskich królów i samego Buddy...

 Ściany kaplicy otaczające niezwykły ołtarz, to jedna wielka malarska sztaluga, na której dawni mistrzowie pędzla stworzyli wspaniałe murale, przedstawiające poszczególne wątki z „jataka” (czyli historii o poprzednich wcieleniach Buddy), walkę Buddy z demonami, stan oświecenia, najważniejsze jego czyny i trudne wybory, a także malowidła prezentujące kosmologię buddyjską: Trzy Światy Zmysłów, Istnienie i Niebyt..

Wnętrze świątynnej kaplicy zdobią także rozmaite ceramiczne mozaiki. Obok ołtarza znajduje się wiele różnych posągów i statuetek Oświeconego. Po jego lewej i prawej stronie stoją np. dwa trzymetrowe posągi ukoronowanego Buddy, wykonane z brązu na rozkaz króla Ramy III w 1841 roku, dedykowane pamięci jego ojca Ramy II oraz dziadka Ramy I.. Dziesięć małych posągów Buddy wykonanych z brązu i pokrytych złotem, znajduje się na platformie podtrzymującej główny posąg Szmaragdowego Buddy i są one dedykowane członkom królewskiej rodziny Ramy I, II, III. Z biegiem lat za panowania poszczególnych władców we wnętrzach kaplicy wykonano kilka poprawek, remontów oraz renowacji fresków i malowideł ściennych, jednak świątynia po dzień dzisiejszy zachowała swój oryginalny design.

Wszystkie te piękne freski, malowidła, posążki oraz złote ornamenty to tylko dodatek do tego, co we wnętrzu świątynnej kaplicy najświętsze… W centralnym punkcie sali ordynacyjnej, na szczycie wysokiego ołtarza kształtem przypominającego złotą, dekoracyjną piramidę, w ozdobnej gablocie za szkłem umieszczono najsłynniejszy posążek Buddy siedzącego na złotym tronie wykonanym z drewna, w pozycji medytacyjnej.. Gdy wchodzi się z zewnątrz do potężnego pomieszczenia kaplicy, posążek Szmaragdowego Buddy wydaje się bardzo malutki i tylko dzięki wywyższeniu go na kilka metrów w górę oraz odpowiedniemu oświetleniu, nie ginie w otoczeniu złotych zdobień, fresków i innych figur… Szmaragdowy Budda wcale nie jest szmaragdowy, jakby sugerowała jego nazwa.. W znaczeniu tajskiego języka słowo "szmaragd" odnosi się do intensywnego koloru zielonego, a nie do nazwy drogocennego kamienia. Wykonano go z bloku jadeitu, dość rzadkiego minerału o zielonej barwie.. Posążek ma 66 cm wysokości i 48 cm szerokości na poziomie bioder.. Pomimo tak niewielkich rozmiarów jest on jednym z najważniejszych przedstawień Oświeconego Buddy w całej Tajlandii.

W jaki sposób powstał i skąd się tutaj znalazł ten dość niezwykły i jakże czczony przez Buddystów zielony ludzik..??.. Zaraz o tym opowiem..

POMIĘDZY LEGENDĄ A HISTORIĄ
czyli
OPOWIEŚĆ O SZMARAGDOWYM BUDZIE…

Według legend i dawnych przypowieści, wizerunek Szmaragdowego Buddy został stworzony w Indiach, w 43 roku p.n.e, przez hinduskiego świętego mędrca Nagasenę przy pomocy bogów Wisznu i Indry w darze dla Króla Węży (Phra Naga), który podczas medytacji chronił Buddę przed deszczem. Zdarzenie to miało mieć miejsce w mieście Patalibutra (dzisiaj Patna w stanie Ratpatana w Indiach) ok. 500 lat po tym jak Budda osiągnął stan nirwany.

Kontynuując legendę, posążek Szmaragdowego Buddy na skutek wielkiej wojny domowej w Indiach został w III wieku n.e wywieziony i ukryty na Cejlonie, gdzie przebywał około 200 lat. W roku 457 birmański król Anuruth wysłał poselstwo na Cejlon z prośbą do cejlońskich władców, o ofiarowanie świętych ksiąg z naukami Buddy oraz wizerunku Szmaragdowego Buddy, celem ułatwienia propagowania ideologii buddyzmu na terenie swojego kraju.. Jego prośba została spełniona, dary przekazane, lecz statek na skutek sztormu w drodze powrotnej do Birmy stracił orientację, zboczył z kursu i dopłynął do wybrzeży Kambodży, na tereny kontrolowane przez Khmerów. Tak Szmaragdowy Budda trafił do słynnej kambodżańskiej świątyni Angkor Wat. Tam posążek Szmaragdowego Buddy pozostawał przez kolejne 800 lat. 

Na przełomie XII i XIII Kambodżą rządził król z dynastii angkorskiej - Dżajawarman VII, żarliwy wyznawca buddyzmu. Po jego śmierci w 1218 roku imperium Kambodżańskie zaczęło podupadać. Coraz częściej Tajowie i Czamowie pustoszyli kraj, kilkukrotnie zdobywając stolicę. Prawdopodobnie podczas któregoś z takich najazdów posążek Szmaragdowego Buddy dostał się w ręce Tajów. Kiedy w 1351 roku nastąpił ostateczny upadek Angkoru, Szmaragdowy Budda został przewieziony do nowej syjamskiej stolicy Ayutthaya, a następnie do królewskiego miasta Kamphaeng Phet w syjamskim księstwie Sukhotai.. Według starych kronik, gdzieś tutaj przez 41 lat (1351 – 1391) był kolejny przystanek Szmaragdowego Buddy w wędrówce przez wieki. 

Dalsze zapiski powiadają, iż podczas panowania króla Sen Muang Ma (1388-1411), w 1391 roku Szmaragdowy Budda został ceremonialnie przewieziony na białym słoniu do Chiang Rai, miasta na dalekiej północy królestwa Lan Na (północna prowincja Tajlandii), gdzie umieszczono go w XII-wiecznej „Świątyni w Gaju Bambusowym” (Wat Payeah). Ponieważ czasy były burzliwe, po upadku imperium khmerskiego na terenach półwyspu indochińskiego powstało kilkanaście królestw, bezpardonowo walczących ze sobą o przywództwo w tym rejonie świata. Niedługo potem jak Szmaragdowy Budda został przywieziony do Chiang Rai, wroga armia zaatakowała miasto. Kilku mnichów ukryło święty posąg, umieszczając go w jednej z wież świątynnych i dodatkowo pokrywając posążek gliniano-gipsowym tynkiem (stiukiem), celem zabezpieczenia przed kradzieżą. Tak prosty, aczkolwiek dość skuteczny kamuflaż, często stosowany w tamtych czasach dla ochrony szczególnie wartościowych posągów, w wielu przypadkach osiągał pozytywny efekt.. Niestety podczas walk mnisi zginęli i nikt nie wiedział co się z nim stało.

Posąg Szmaragdowego Buddy pozostawał w ukryciu przez 35 lat. I tutaj legenda ponownie miesza się z historią.. W zapiskach historycznych posąg pojawił się ponownie w 1434 roku w królestwie Lan Na. Jedna z relacji jego odkrycia mówi, że podczas burzy jaka nawiedziła miasto Chiang Rai w 1434 roku, piorun uderzył w pagodę świątyni odsłaniając skrytkę, w której ukryty był Szmaragdowy Budda. Posąg upadł, a zewnętrza stiukowa powłoka uległa pęknięciu. Ulewny deszcz dokonał reszty, zmywając pewne części gipsu i gliny pokrywające figurę. Po zdjęciu reszty glinianego tynku z posągu, mnisi odkryli idealnie wykonany wizerunek Buddy z bryły zielonego jadeitu... W Tajlandii "szmaragd" oznacza po prostu "zielony kolor" i stąd w owym czasie wzięła się nazwa Szmaragdowego Buddy..

Wiadomość o znalezieniu posągu szybko rozniosła się po całym kraju.. Panujący ówcześnie król dynastii Lan Na (północna Tajlandia) Sam Fang Kaen, zarządził przewiezienie go do swojej nowej stolicy Chiang Mai. W 1436 roku kilkanaście miesięcy po odkryciu, święty posążek załadowano na białego słonia, ponieważ zwyczajny słoń nie był godny transportować takiej świętości. Po przebyciu większości drogi biały słoń trzykrotnie odmawiał posłuszeństwa, zatrzymując się w miejscowości Lampang i żadna siła nie była zdolna zmusić go do dalszej wędrówki.. 

Wydarzenie to uznano za boski znak, dlatego wybudowano w tym miejscu świątynię-sanktuarium dla Szmaragdowego Buddy. Posąg zagościł w Lampang na 32 lata. W 1468 roku za panowania króla Tiloka ponownie zdecydowano się przenieść Szmaragdowego Buddę do stolicy. Tym razem biały słoń dotarł bez żadnych przeszkód do Chiang Mai, a święty posąg został umieszczony w świątyni Wat Czedi Luang, gdzie był przechowywany przez kolejne 84 lata. W roku 1552 książę Setthathirath, który był synem władcy Lan Xang (obecny Laos), zasiadł na tronie księstwa Lan Na (dzisiejsza północna Tajlandia), a po śmierci ojca przejął także jego laotańskie królestwo.. W połowie XVI wieku królestwo birmańskie wzmocniło się na tyle, ze rozpoczęło bezpardonową wojnę z królestwem Lan Na. 

Na skutek burzliwych wydarzeń historycznych i najazdu wojsk birmańskich na królestwo Lan Na, kiedy w 1553 roku birmańskie armie podeszły pod Chaing Mai, młody król Settathirat zdecydował przenieść do Vientiane (dzisiejszej stolicy Laosu) nie tylko Szmaragdowego Buddę, ale także utworzyć tam nową stolicę królestwa. Chiang Mai padło pod naporem birmańskich wojsk dopiero 5 lat później. W nowej stolicy nie było wtedy świątyni godnej przyjąć tak czcigodny wizerunek Buddy, więc król zarządził jej budowę, którą zakończono w 1565 roku. Szmaragdowy Budda przebywał w świątyni w Vientiane przez 225 lat. W 1778 roku, gdy stolicą Syjamu(Tajlandia) było miasto Thonburi, ówczesny król Syjamu – Taksin wysłał armię tajską pod przywództwem swego współpracownika generała Chao Phya Chakri na tereny obecnego Laosu. Armia tajska zdobyła stolicę Vientiane. Laotańskiemu księciu Setthathirath udało się zbiec na wygnanie..

Szmaragdowy Budda został przewieziony z Vientiane do Thonburi, gdzie umieszczono go w sanktuarium Świątyni Świtu (Wat Arun).. Kronikarze wspominają, że u króla Taksina w pewnym okresie sprawowania władzy uwydatniły się objawy choroby psychicznej. Stan na tyle ulegał pogarszeniu, że w kraju wybuchły zamieszki i ostatecznie dokonał się zamach stanu. 10 kwietnia 1782 roku Taksin został skazany na śmierć przez generała Chao Phra Chakri. Następnie Chao Phra Chakri przejął stery w Rattanakosin i przyjął tytuł Rama I, przenosząc stolicę na drugi brzeg rzeki Menam do obecnej lokalizacji w Bangkoku. W roku 1782 Rama I rozpoczął budowę wspaniałego kompleksu składającego się z Wielkiego Pałacu i świątyni Wat Phra Kaew, aby uczcić założenie nowej stolicy. Ambicją władcy było wzniesienie królewskiej świątyni, przewyższającej wspaniałością wielkie sanktuaria z dawnych stolic kraju. Upamiętniająca powstanie dynastii Czakri miała przyćmić swoim pięknem zespoły świątynne w Sukhothai czy Ajutthai. W 1785 roku do Wat Phra Kaew uroczyście przeniesiono Szmaragdowego Buddę, który „mieszka” tutaj do dzisiejszych czasów..

Jak widać na podstawie tej niezwykłej opowieści, niejednokrotnie owianej tajemnicą, fakty historyczne mieszają się tutaj z legendami i odwrotnie.. Jedni twierdzą, że posąg powstał na Sri Lance, inni że w Indiach, historycy sztuki z Tajlandii przekonują, że został odkryty w 14 wieku w Tajlandii…itp.. Wszystkie te teorie są jednak dyskontowane na podstawie jednego faktu. Otóż, żaden z historyków ani naukowców nie może nawet dostać się w pobliże posągu, a tym samym nie ma możliwości przeprowadzenia badań specjalistycznych jego pochodzenie. Legendy i dyskusje dotyczące prawdziwych źródeł pochodzenia posążka oraz jego dziejów, są jedną ze świątynnych ciekawostek.. Biorąc jednak pod uwagę długą historię i proroctwo mędrca Nagasena, że Szmaragdowy Budda przyniesie "dobrobyt i prymat każdemu krajowi, w którym się znajduje", posążek Szmaragdowego Buddy w Wat Phra Kaew jest głęboko szanowanym i czczonym w Tajlandii obrońcą kraju.

Jest jeszcze jeden bardzo ciekawy i oryginalny rytuał związany jadeitowym posążkiem Buddy.. W zależności bowiem od tego, jaka pora roku panuje obecnie w Tajlandii, zmieniane są szaty figury. Istnieją trzy rodzaje stroju Buddy:

- podczas pory gorącej (marzec-maj) – przetykana diamentami złota szata oraz szpiczasta korona ze złota i klejnotów na głowie posągu..

- podczas pory chłodnej (grudzień-luty) – jednolita złota szata ze złotymi koralikami, w formie poncho, zakrywająca posążek od szyi w dół.

- podczas pory deszczowej (czerwiec-listopad) – złocona szata mnicha, noszona na lewym ramieniu odkrywająca prawy bark, fryzura związana w formie koka przyozdobionego złotem i szafirami.

Dwa niewykorzystywane stroje są przechowywane na wystawie w pobliskim pawilonie („Pavilion Of Regalia”).

Szata jest zmieniana na początku każdej z pór roku: w marcu, lipcu i listopadzie. Ma to znaczenie symboliczne – przebranie Buddy ma przynieść szczęście i dobrobyt kraju podczas każdego sezonu. Rytuału może dokonać tylko i wyłącznie król. Nikt poza nim nie może dotykać posągu. Król kropi również wodą mnichów i wiernych, aby mieli błogosławieństwo bóstwa przynoszące szczęście w nadchodzącym okresie roku. Uroczystość zmiany szat odbywa się w kaplicy Ubosot zawsze 6 kwietnia, w rocznicę święta narodowego na cześć założycieli dynastii Chakri. Po wizycie w panteonie, gdzie oddawany jest hołd znajdującym się tam posągom ostatnich władców Chakri, obecny król Rama IX z królową, otoczeniem rodziny królewskiej, premierem, urzędnikami Ministerstwa Obrony i innych instytucji rządowych, przechodzą na modlitwy do świątyni Szmaragdowego Buddy..

(Rama IX ceremonia wymiany szat)

                                                     fot. nationmultimedia.com

Wychodzę z chłodnych, zacienionych wnętrz kaplicy Szmaragdowego Buddy na rozgrzany taras przed budynkiem świątyni.. Kończy się powoli czas przeznaczony na zwiedzanie świątynnego kompleksu Phra Wat Kaew.. Pomimo dość licznej grupy wędrujących tutaj turystów i pielgrzymów warto było odwiedzić to miejsce, choćby po to, by usłyszeć delikatny dźwięk buddyjskich dzwonków na świątynnym dziedzińcu, zobaczyć przestrzeń oddychającą wiekami historii buddyjskiej, poczuć szept modlitwy Tajów bijących pokłony przed Szmaragdowym Buddą i wczuć się przez chwilę w niezwykły klimat buddyjskiego mistycyzmu, tak mało zrozumiały dla przeciętnego Europejczyka.....

Phra Borom Maha Ratcha Wang - Wielki Pałac

W planie zwiedzania mamy teraz mniej święte, bardziej  świeckie, aczkolwiek nie mniej ważne dla Tajów miejsce – kompleks budynków pałacowych Grand Palace, z najważniejszymi królewskimi budowlami zamieszkiwanymi jeszcze nie tak dawno przez rodzinę królewską, będący niegdyś centrum najważniejszych instytucji państwowych.. Kompleks Grand Place scharakteryzowałem już ogólnie na początku tej relacji, zatem wędrując po królewskich alejach będę opowiadał o poszczególnych budowlach owej potężnej struktury, składającej się z ponad 100 budynków, hal i pawilonów otoczonych ogrodami oraz zielonymi trawnikami, które rozmieszczono na powierzchni około 22 hektarów..

Dziś Wielki Pałac stracił nieco na ważności, nie stracił jednak na społecznym prestiżu. Jakby nie było, to ponad 200 lat historii kraju i panujących tutaj władców.. Do 1925 roku Król wraz z rodziną zamieszkiwał w pałacowych pomieszczeniach.. Po tym czasie król Rama VII podjął decyzję o przeprowadzce do Pałacu Chitralada w dzielnicy Dusit. Po zniesieniu monarchii absolutnej w 1932 roku, z pałacowych pomieszczeń wyprowadziły się także wszystkie agencje rządowe. Dziś Wielki Pałac jest wciąż ośrodkiem corocznych ceremonii królewskich i państwowych spełniając funkcje reprezentacyjne, a zarazem świadectwem panującej monarchii, jednak przede wszystkim służy jako muzeum prezentujące wielkość dynastii królewskiej Chakri i jest główną atrakcją turystyczną Bangkoku.

Budowę pałacowego kompleksu rozpoczęto w 1782 roku, a zakończono w 1880 roku.. Plan architektoniczny oparty jest na poprzedniej rezydencji królewskiej w dawnej stolicy Syjamu – Ayutthaya.. Świecka część kompleksu pałacowego to obszar podzielony na 3 sektory: sektor zewnętrzny, sektor wewnętrzny i sektor środkowy(centralny).. Dwa pierwsze sektory, gdzie znajdują się pałacowe budynki użyteczności publicznej (ministerialne, pomieszczenia Gwardii itp.) oraz budynki zarezerwowane wyłącznie dla rodziny królewskiej, są praktycznie niedostępne dla turysty. Jednak najbardziej reprezentacyjny sektor środkowy (centralny) powolutku sobie zwiedzimy..

Przez południową bramę w murach świątynnego kompleksu Wat Phra Kaew przechodzę do świeckiej części pałacowego kompleksu, w pobliże grupy budynków zwanych Phra Maha Monthien, znajdujących się w centrum środkowego sektora, a więc w samym sercu Wielkiego Pałacu. Po brukowanych dziedzińcach przed głównym budynkiem pałacowym spaceruje sporo turystów, jednak z tego co dowiaduję się od naszego tajskiego przewodnika, jest to znikoma ilość w porównaniu ze świątecznymi dniami, kiedy ogromne rzesze pielgrzymów przemierzają te pałacowo-świątynne miejsca..

Phra Thinang Amarin Winitchai (Sala Tronowa)

Po lewej stronie Wielkiego Pałacu znajduje się dość obszerny budynek Phra Thinang Amarin Winitchai (Sala Tronowa). Jest to być może najważniejsze pomieszczenie pałacowego kompleksu. Sala tronowa została zbudowana w stylu tajskim za czasów Ramy I w 1875 roku i ma charakter sali audiencyjnej, używanej podczas rozmaitych ceremonii królewskich, np. urodzin króla lub przy okazji przyjmowania ambasadorów innych krajów..

Budynek sali tronowej stoi na 50-cio centymetrowym, marmurowym podwyższeniu, dach pokryty jest zielonymi i pomarańczowymi płytkami ceramicznymi. Fronton zdobi mural przedstawiający hinduskiego boga Indra.

Główne centralne drzwi są zarezerwowane tylko dla króla i jego gości, podczas gdy inni muszą wejść przez sąsiednie drzwi boczne.

W sali znajdują się dwa rzędy kwadratowych kolumn, pięć po lewej i sześć po prawej, ozdobione tajskimi motywami kwiatowymi. Kasetonowy sufit zdobią mozaiki szklane w formie gwiazd.

Na końcu sali ustawiony jest złoty tron Bussabok Mala Maha Chakraphat Phiman Throne, otoczony z lewa i prawa przez dwa złote, siedmiowarstwowe parasole. Złoty tron ma kształt łodzi, ponad którą wznosi sie szpiczasty daszek. Ten podwyższony daszek z iglicą skierowaną ku górze reprezentuje Mount Meru, centrum buddyjskiej i hinduskiej kosmologii. Tron ozdobiony jest kolorowymi emaliami i szlachetnymi kamieni oraz złotymi posążkami dobrotliwego kobiecego bóstwa Deva i figurkami mitycznego ptaka Garuda (pół człowieka pół orła), symbolizującego święte tajemne nauki hinduizmu. Niegdyś tron ten był używany do koronacji władców..

Z przodu przed tronem-łodzią znajduje się inny tron zwany Phuttan Kanchanasinghat.. Tron wieńczy masywny, królewski dziewięciowarstwowy parasol zwany Umbrella, postrzegany jako najważniejszy symbol tajskiej władzy królewskiej. Te gigantyczne parasole zwykle umiejscawia się powyżej ważnych królewskich tronów, królewskiego łoża czy też pogrzebowej urny.. Jest on jednym z siedmiu znajdujących się aktualnie na terenie Bangkoku. Poszczególne poziomy parasola reprezentują władzę króla i prestiż, który rozciąga się w ośmiu kierunkach: cztery główne strony świata i cztery pośrednie kierunki geograficzne. Ostatnia dziewiąta kondygnacja stanowi centralny punkt na ziemi reprezentujący monarchę. Tron składa się z wielowarstwowych platform-kwadratów z siedzeniem pośrodku. Wszystko pokryte jest złotem. Tron używany był w uroczystościach koronacyjnych tajskich władców, przy okazji obchodów corocznych królewskich urodzin oraz w czasie innych ważnych królewskich przyjęć.

Od budynku Sali Tronowej rzut beretem do kolejnego kompleksu budynków zwanego Phra Thinang Chakri. W jego skład wchodzi dziewięć większych i mniejszych sal przeznaczonych do różnych celów.. Dawniej cały kompleks obejmował jedenaście różnych pomieszczeń mieszkalnych i pawilonów. Do dzisiaj pozostały zaledwie trzy budowle (całkowicie zrekonstruowane): Maha Prasat Thinang Chakri, Thinang Moon Satharn Borom Ard i Thinang Sommuthi Thevaraj Uppabat. Żadna z sal nie jest otwarta dla zwiedzających, pozostaje więc pokazać na fotografiach budowle z zewnątrz i opowiedzieć ciekawą historię ich powstania..
Cały grupa Phra Thinang Chakri była dziełem króla Ramy V i architektów zagranicznych w 19 wieku. My przyglądniemy się najbardziej wysuniętemu na północ budynkowi tej grupy, pałacowi Phra Maha Prasat Thinang Chakri.. Budynek sali tronowej Maha Prasat Chakri tworzy przednią fasadę kompleksu. Pod względem architektonicznym stanowi on mieszankę w stylów europejskich i tajskich. Dolna część konstrukcji jest typowo europejska, natomiast górna część jest w tajskim stylu - zielone i pomarańczowe pokrycia dachów ze złotymi iglicami. Przez tę dziwną mieszankę stylów budynek pałacowy często nazywany jest Europejczykiem w Tajskim Kapeluszu.. Skąd taka wybuchowa architektoniczna mieszanka?.. Już spieszę z opowieścią, która wszystko wyjaśni..

Phra Maha Prasat Thinang Chakri

Kiedy na tron w 1868 roku wstąpił król Rama V, postanowił zastąpić stare, mniej okazałe pawilony zbudowane wcześniej w tym miejscu przez Rame III I IV i postawić nową grupę wspanialszych sal tronowych…

(Rama V na tronie)

Po powrocie z podróży do Singapuru i Javy (Indie Wschodnie) w 1875 roku, król Rama V przywiózł ze sobą dwóch Anglików, architekta John Clunich i jego pomocnika Henry C. Rose , aby zaprojektowali i wykonali Phra Maha Prasat Thinang Chakri (Sala Tronowa Chakri). Budowa rozpoczęła się 07 maja 1876. Początkowo król chciał, by była to całkowicie europejska struktura z kopułami. Jednak pod naciskiem premiera Chao Phraya Si Suriyawongse, król postanowił dodać złote wieże i dach w tajskim stylu. W 1878 roku król osobiście nadzorował budowę centralnej iglicy budynku. Sala tronowa została ukończona w 1882 roku, w stulecie panowania dynastii Chakri i budowy kompleksu Grand Palace. Tak więc nowej sali tronowej nadano imię Phra Thinang Chakri, co oznacza dosłownie "siedziba Chakri".

(Phra Maha Prasat Thinang Chakri po ukończeniu budowy – rok 1890)

Phra Maha Prasat Thinang Chakri została zbudowana jako jedna część grupy dwóch budowli, opartych na planie przypominającym kształtem literę "H" z osią od wschodu do zachodu. Budowle te łączy dużym hol. Chakri Maha Prasat (Sala tronowa) zajmuje północną część konstrukcji. Wszystkie inne budynki są ukryte za nią.

Phra Maha Prasat Thinang Chakri składa się z trzech kondygnacji zwieńczonych ceramicznym dachem i trzech głównych pawilonów wzdłuż osi, przykrytych siedmiowarstwowymi zadaszeniami w tajskim stylu. Centralny pawilon z pięknym portalem i dachowym poszerzeniem jest wyższy i większy, niż dwa pozostałe po bokach. Tajskie dachy wykonano z ceramicznych płytek w kolorze zielonym i pomarańczowym.. Frontony i zewnętrzne drzwi sali tronowej są ozdobione herbem dynastii Chakri.

Rozmieszczenie sal w pawilonach:

Pawilon środkowy (centralny) - Na najwyższym piętrze środkowej części rezydencji są przechowywane prochy królewskie, tam też król z zadaszonego, zewnętrznego balkoniku ukazuje się na publicznych audiencjach.. Na pierwszym piętrze środkowej części znajduje się główna sala audiencyjna, w której przyjmowane są oficjalne delegacje oraz ambasadorowie innych krajów i wreszcie na parterze mieści się biuro królewskiej straży.

Pawilon wschodni - Na najwyższym piętrze skrzydła wschodniego są przechowywane obiekty religijne, obrazy oraz pamiątki związane z Buddą.. Pierwsze piętro służy jako sala audiencyjna gości rodziny królewskiej. Parter służy jako poczekalnia dla gości.

Pawilon zachodni - Na najwyższym piętrze skrzydła zachodniego przechowywane są w złotych urnach prochy rodziny królewskiej (królowych) i wysokiej rangi książąt oraz księżniczek. Pierwsze piętro stanowi prywatną salę audiencyjną królowej. Na parterze znajduje się biblioteka.

Pawilony zachodni i wschodni połączone są z centralną częścią budowli przeszklonymi galeriami..

Głównym pomieszczeniem budynku pałacowego Maha Prasat Thinang Chakri jest Sala tronowa – Phuttanthom Throne, pośrodku złote krzesło na podwyższeniu wykonane z drewna pokrytego srebrną i złotą folią. Na tronem Dziewięciowarstwowa królewska Umbrella. Na ścianie za tronem gobelin przedstawiający godło dynastii Chakri..

                                        fot.archive.thai.world.chakri
Przed frontem budynku Phra Maha Prasat Thinang Chakri stworzono piękny zielony plac, gdzie niski, wypielęgnowany trawnik przyozdabiają starannie uformowane krzewy, kwiatowe rabaty i piękne porcelanowe donice z palmami oraz drzewkami bonsai..

Podchodzę bliżej głównego wejścia pałacowego.. Przy marmurowych schodach, w otoczeniu dwóch słoni ustawionych na postumentach stoi żołnierz Królewskiej Gwardii, pilnujący wejścia do pałacu. Ubrany w czarne spodnie, lakierowane czarne buciki, śnieżnobiałą bluzę z dystynkcjami i biały korkowy hełm na głowie zdobionym złotymi królewskimi symbolami, z kamienną twarzą wpatruje się w jeden punk.. Gdy przystaję z aparatem kilka metrów przed nim, stwierdzam jednoznacznie po lekkim grymasie na jego twarzy, że karabin, który trzyma przy nodze, wcale nie jest na postrach, a raczej służy nieszczęśnikowi jako punkt podparcia, coby się nie obalił na ziemię.. Biedaczysko będzie stało na tej „parówie” jeszcze przez jakiś czas, ponieważ co 2 godziny zmienia się tutaj królewska warta..

Podczas całej wędrówki po pałacowym kompleksie Grand Palace można napotkać wiele posągów słoni. Pilnują wejść do świątyń, stoją na placach, tarasach i tak jak tutaj, pozują do zdjęć przed wejściem do królewskiego pałacu. W Tajlandii, Indiach oraz krajach półwyspu Indochińskiego uważa się, że słoń stanowi symbol niepodległości i władzy.

Ja sobie gadu, gadu, a moja grupka już zniknęła za kolejnym załomem murów. Nawet czerwona koszulka przyjaciela Jurka, rozpłynęła się gdzieś pośród pałacowych zabudowań… Plan zwiedzania jest prosty, a poza tym mam mapkę obiektu i zegarek, by w razie czego zdążyć na umówione miejsce spotkania.. Ruszam w kierunku zachodnim, ku zabudowaniom kolejnego pałacowego sektora wznoszącego się nieopodal Wielkiego Pałacu, zwanego w języku tajskim - Phra Maha Prasat.. Grupa zabudowań Phra Maha Prasat znajduje się w najbardziej wysuniętej na zachód części sektora centralnego. Otoczona jest 3-metrowej wysokości białym murem i utwardzonym dziedzińcem. Główne budynki powstały za panowania króla Ramy I i są jednymi z najstarszych istniejących budowli w całym kompleksie Grand Palace.. Podobnie jak w dwóch poprzednich grupach obiektów, które odwiedziliśmy, budynki Maha Prasat zbudowano, upiększano i odnawiano w czasie panowania kolejnych władców.. Główny budynek Maha Prasat tworzy publiczna sala tronowa z przodu oraz kilka sal mieszkalnych z tyłu za nią. Otaczają go mniej funkcjonalne hale i pawilony używane przez króla i jego dwór.

Czego zwyczaj, króciutka lekcja historii powstania tego najstarszego kompleksu budynków..

Phra Maha Prasat

Początkowo po wybudowaniu Wielkiego Pałacu król Rama I zarządził, że po jego zachodniej stronie powinna zostać postawiona kopia Sanphet Phra Maha Prasat Thinang, starożytnej sali tronowej znajdującej się niegdyś w starym pałacu w Ayutthaya, która została zniszczona 15 lat wcześniej. Budynkowi sali tronowej nadano imię Phra Thinang Amarinthara Pisek Maha Prasat.  Budowa rozpoczęła się w 1782 roku i została ukończona w 1784 roku. Było to sala, gdzie Król Rama I obchodził swoją uroczystą koronację. Oryginalny budynek wykonano z drewna, dlatego też spłonął doszczętnie od uderzenia pioruna w 1789 roku... W jego miejsce król Rama I zarządził budowę nowej hali, jednak inaczej zaprojektowanej i pod inna nazwą, która przetrwała w niezmienionej formie czasów obecnych... Część ceremonialna i mieszkalna zostały podzielone na dwie nowe sale - Dusit Maha Prasat i Phiman Rattaya. Od tamtego czasu żadna koronacja władców nie odbywała sie wewnątrz sali, lecz na zewnętrznym piedestale.. Po śmierci króla, sala została użyta do oficjalnego wystawienia trumny z jego zwłokami. Od tamtej pory nastał zwyczaj wystawiania tutaj trumien z ciałami zmarłych królów, królowych i innych wysokich rangą członków rodziny królewskiej w czasie ceremonii pogrzebowych..

Przez kilka chwil przystaję przed białym murem otaczającym sektor Maha Prasat. Nie można w tym miejscu przejść obojętnie obok niewielkiej, aczkolwiek pięknej drewnianej konstrukcji królewskiego pawilonu..

Phra Thinang Aphorn Phimok Prasat

Phra Thinang Aphorn Phimok Prasat to mały, otwarty pawilon z drewna, zbudowany na platformie przy ścianie wschodniej grupy Maha Prasat. Pawilon powstał za panowania króla Rama IV. W dawnych czasach wykorzystywany był podczas ceremonii królewskich: król przenoszony był przez ów pawilon z lektyki do sali tronowej, aby zmienić w nim swoje regalia (ubrać koronę, berło, szaty ceremonialne itp.) przed wejściem na teren Maha Prasat.. Pawilon zbudowano na planie krzyża. Jest uważany za wzór najlepszych cech tradycyjnej tajskiej architektury, zachowania proporcji, stylu i szczegółów ornamentu.

Kilkanaście kolumn zdobionych złotem i srebrem oraz mozaiką szklaną w kwiatowe wzory, podtrzymuje piękny dach w tajskim stylu zwieńczony iglicą pięcio-kondygnacjną. Iglica jest wspierana przez figurki łabędzi, w przeciwieństwie do stosowanych tradycyjnie Garudas (orłów o ludzkim ciele). Wschodni fronton przedstawia hinduskiego boga Shiva, stojącego na cokole z jedną nogą podniesioną, trzymającego miecz w lewej ręce, z prawą ręką wzniesioną do błogosławieństwa..

Ruszam dalej, bo jak się będę tak włóczył na końcu grupy, to w końcu mnie zostawią w tej Tajlandii.. Wejście do sektora budowli Phra Maha Prasat prowadzi przez jedną z trzech bram w północnym końcu muru. Bramy te zdobione są piękną chińską porcelaną w kwiatowe wzory.

Głównym i jedynym budynkiem otwartym dla zwiedzających jest w tym sektorze Dusit Maha Prasat - pierwsza sala tronowa, o której już wcześniej co nieco napisałem..

Phra Maha Prasat Thinang Dusit

Phra Maha Prasat Thinang Dusit dominuje w grupie budynków Maha Prasat. Została zbudowana na planie symetrycznego krzyża, dach zwieńczony wysoką siedmio-kondygnacyjną złotą iglicą. Uważana jest za idealny archetyp tradycyjnej tajskiej architektury. Salę tronową Phra Maha Prasat Thinang Dusit zbudowano w kształcie wysokiej góry, nawiązując do mitologicznej świętej góry Meru o pięciu szczytach, będącej w buddyzmie mitologicznym centrum wszystkich wszechświatów fizycznych, metafizycznych i duchowych.. Budynek Sali tronowej stoi na 2 metrowym podwyższeniu. W zewnętrznych ścianach budynku znajduje się 8 wejść (po dwa w każdym skrzydle, z tego tylko 2 główne otwarte) oraz 32 wąskie okna, których złocone framugi zwieńczone są tajską koroną. 

Najbardziej niezwykłą cechą sali tronowej jest niewielki zadaszony ganek, wystający z przodu budynku, którego ozdobny daszek podpierają 2 złote kolumny. Na tym frontowym ganeczku pod zadaszeniem ustawiono złoty tron - Busabok Mala Throne. Wysoka podstawa tronu jest otoczona figurkami modlących się bóstw.. W okresie panowania króla Ramy I ów ganek ​używany było wtedy, gdy król pojawiał się na nim i zasiadał na tronie przed swymi wasali z innych państw, odprawiając polową audiencję.. Teraz rzadko używany.. Po obydwu stronach ganku za tronem znajduje się dwoje drzwi wejściowych do Sali Głównej..

 Każdy aspekt zewnętrznej dekoracji sali tronowej jest nasycony symbolizmem. Szczyty frontonów ozdobiono postacią Narayany (Boga Najwyższego) jadącego na grzbiecie Garudy.

Czteroskrzydłowa budowla pokryta jest czterowarstwowym dachem, z którego centrum wznosi się piękna, dziewięciowarstwowa iglica Prasat. Jej podstawa wspierana jest przez cztery posążki Garudas (orły o ludzkiej postaci).. Złotą iglicę można podzielić na trzy części. Dolna część to podstawa wykonana z siedmiu warstw nałożonych na siebie, przy czym każda warstwa reprezentuje światy niebieskie zgodnie z kosmologią buddyjską. Część środkowa jest w kształcie dzwonu na kształt chedi, w których przechowuje się popioły Buddhy. Górna część jest podobna do pączka lotosu oznaczającego cykl narodzin i śmierci.

Zwiedzać wolno, fotek pstrykać niestety nie i dlatego, że warunki nie pozwoliły na zrobienie nawet „fotki z biodra”, opiszę skrótowo co znajduje się wewnątrz budynku.. Wewnętrzne ściany sali tronowej są malowane w geometryczny wzór kwiatu lotosu. Kasetonowy strop zdobi mozaika szklanych gwiazd. Wzmacnia to wrażenie niebiańskiej siedziby. Wewnątrz sali znajduje się inkrustowany tron ​​z masy perłowej, zwieńczony dziewięciowarstwowym, białym baldachimem oraz inkrustowane masą perłową łoże, dziś używane jako ołtarz..
 

Pora się zbierać.. Spoglądam na zegarek – 13:35. Pozostało mi 10 minut czasu na dojście w miejsce zbiórki, przy głównym wejściu do pałacowego kompleksu. Nie jest daleko, za 5 minut spoko tam dotrę, ale nie chcę się spóźnić, więc ruszam w kierunku północnej bramy, pozostawiając za plecami kolorowe zabudowania Wielkiego Pałacu i Sali Tronowej..

Gdy docieram na miejsce zbiórki, większość członków naszej grupy siedzi w cieniu drzew, odpoczywając po dość męczącym spacerze. Każdy marzy o wejściu do klimatyzowanego wnętrza autokaru. Jest super gorąco i wilgotno.. W czasie wędrówki widziałem jak dwa razy interweniowały służby medyczne z powodu zasłabnięcia turystów.. Wzrokiem szukam czerwonej koszulki Jurka.. Nie widzę go pośród siedzących ludzi, więc spoglądam dookoła i nagle zza załomu budynku wyłania się maszerująca równym krokiem gwardyjska zmiana warty w granatowych mundurach, a jako czwarta do kompletu maszeruje za nimi czerwona koszulka !!!!. Znalazła się zguba….

Czas na małe podsumowanie dzisiejszego spaceru.. Przez cały okres monarchii absolutnej (1782/1932) Wielki Pałac był zarówno ośrodkiem administracyjnym i religijnym kraju. W królewskim kompleksie pałacowym poza monarchą i jego rodziną znajdowała się siedziba rządu z tysiącami mieszkańców, w tym strażnicy, urzędnicy, konkubiny, księżniczki, ministrowie i dworzanie. Jednym słowem miasto w mieście. Przed 1920 rokiem powstało kilka innych, nowych pałaców, zbudowanych do pracy poza królewskim kompleksem Gran Palace m.in. bardziej nowoczesny Dusit Pałac zbudowany w 1903 roku, a także Phaya Thai Pałac zbudowany w 1909 roku. Nowe rezydencje na terenie Bangkoku zaczęły pomału zastępować Wielki Pałac (Grand Palace), postrzegany do tej pory jako podstawowe miejsce zamieszkania monarchy i jego dworu. Po 1925 roku nastąpiło stopniowe wyludnienie pałacu. Wyprowadziła się rodzina królewska, przeniesiono urzędy i ministerstwa.. Mimo to Wielki Pałac pozostał oficjalnym i uroczystym miejsce zamieszkania, a także scenografią dla ceremonii królewskich. Koniec monarchii absolutnej nadszedł w 1932 roku, gdy rewolucja obaliła starożytny system rządów i zastąpiła go monarchią konstytucyjną. Obecnie kompleks pałacowy to wielka, piękna budowla, obrazująca niezwykłą architekturę tajską, odzwierciedlająca niezrozumiałe częstokroć dla przeciętnego Europejczyka obrzędy i nauki buddyjskie, zmieszana strukturalnie z wpływami zachodu, z nutką mistycyzmu, gdzie zaciera się granica pomiędzy legendą a rzeczywistością..

KONIEC cz. II